Wie de Hessen Chrisden geworrn sinn
Aus KasselWiki
(Unterschied zwischen Versionen)
(16 dazwischenliegende Versionen von einem Benutzer werden nicht angezeigt) | |||
Zeile 1: | Zeile 1: | ||
− | ''' | + | '''Bonifatius,''' „Apostel der Deutschen“, missionierte von 721 an in Hessen. Im Jahre 723 fällte er bei Geismar die Donar-Eiche, eine Massentaufe heidnischer Hessen schloß sich an. – Zu diesem spektakulären Ereignis, seinen Hintergründen und Folgen eine Bildergeschichte in Kasseler Mundart: |
− | + | ===Wie de Hessen Chrisden geworrn sinn=== | |
+ | ''Von Lorenz Landsiedel'' | ||
+ | [[Bild: Bonifatius 2x.jpg|345px|left|]] | ||
Zeile 27: | Zeile 29: | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
Zeile 39: | Zeile 36: | ||
+ | :Dä kunnt hier sähn uff dissem Bild<br/> | ||
+ | :dän Dunnergodd. Hä gigget wild. <br/> | ||
+ | :Hä drähcht en Hahmer in sinn’n Hännen, <br/> | ||
+ | :dän daht me Dunnerkiel au nennen. | ||
+ | [[Bild: Bonifatius 3x.jpg|345px|left|]] | ||
Zeile 56: | Zeile 58: | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | + | :Bie Geismer war’sch, do wo hä wohnde<br/> | |
− | + | :un in ’ner heil’chen Eiche drohnde. <br/> | |
− | + | :Vun hier uß sorchde hä vor d’s Wedder<br/> | |
− | + | :un vulle Schieren an der Edder. <br/> | |
+ | [[Bild: Bonifatius 5x.jpg|700px|left|]] | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | [[Bild: Bonifatius 4x.jpg| | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
− | [[Bild: Bonifatius | + | |
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Däm Godd ze Dank, däm Godd ze Lohn<br/> | ||
+ | :gab’s unner sinner Eichenkron’<br/> | ||
+ | :oft Fesderchen mid gählem Bier. <br/> | ||
+ | :Uff dissem Bille säht dä’s hier. <br/> | ||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 4x.jpg|700px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Äs floß das Bier, där Schumm floch uff <br/> | ||
+ | :bis in de Eichenkrone nuff. <br/> | ||
+ | :Se honn gezecht un honn gesungen, <br/> | ||
+ | :bis enn de Auchen iwwergungen. <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 6x.jpg|345px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Diß es der Bonnifazius. <br/> | ||
+ | :En bißchen beese sieht hä uß. <br/> | ||
+ | :Äs daht emm’ Buchweh schwer bereiden, <br/> | ||
+ | :daß die in Hessen waren Heiden. <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 1x.jpg|345px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Hä schrebb dem Baabst: „Ich ben bereid<br/> | ||
+ | :un willens, Uche Heilichkeid, <br/> | ||
+ | :dän kleinen Stamm verstoggder Heiden, <br/> | ||
+ | :de Hessen chrisdlich ahnzeleiden.“ <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 11x.jpg|345px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Zerigge schrebb der Baabst: „Minn Sohn! <br/> | ||
+ | :Geh du noh Hessen uff Mißjohn, <br/> | ||
+ | :bring Chrisdum hinn’, un desderwähchen<br/> | ||
+ | :verbliewe ich mid Gruß un Sähchen.“ <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 12x.jpg|345px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Hier sieht me Bonnifaz, dän frummen, <br/> | ||
+ | :vun Geismer nuff zer Eiche kummen. <br/> | ||
+ | :En Fest war widder moh im Gank<br/> | ||
+ | :un alles vuller Iwwerschwank. <br/> | ||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 7x.jpg|700px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Hä drodd dermank un fung glich ahn, <br/> | ||
+ | :mid Worden mächdich druffzuschlahn, <br/> | ||
+ | :hä hott geschimbet un gedroht, <br/> | ||
+ | :hott au geflucht – Schoggschwerenod. <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 8x.jpg|700px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Wie sinne Bredicht war verklungen, <br/> | ||
+ | :hott Bonnifaz ’ne Axd geschwungen<br/> | ||
+ | :imm’ sinnen Kobb im Kreise rimme<br/> | ||
+ | :un schluch die Eiche einfach imme<br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 9x.jpg|700px|left|]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :un sproch: „Dä ahlen Hessenlimmel! <br/> | ||
+ | :Schluß jitzt mid uchem Getzenfimmel! <br/> | ||
+ | :Hier hilft kinn Krischen, kinn Endlaufen! <br/> | ||
+ | :Wasser här – nu wumme daufen!“ <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :Wie nu der Bonnifaz vullbracht<br/> | ||
+ | :sinn Werk, hott hä sich drahngemacht<br/> | ||
+ | :un schrebb noh Rom: „O heil’cher Vadder! <br/> | ||
+ | :Als Briesder un Berichderstadder<br/> | ||
+ | :uß Hessen deile ich Uch midde: <br/> | ||
+ | :Ich honn die schlimme Getzensidde<br/> | ||
+ | :geroddet uß mid Stumb un Stähle<br/> | ||
+ | :un honn gedauft der Hessen vähle. <br/> | ||
+ | :Uffällich awer war doch sehr: <br/> | ||
+ | :Äs gab gar keine Gähchenwehr, <br/> | ||
+ | :wie Chrisdum ich dän Heiden brachde. <br/> | ||
+ | :Jo, wie de Lämmerchen so sachde<br/> | ||
+ | :honn sä de Daufe ahngenummen, <br/> | ||
+ | :sinn fast vun selwer ahngekummen, <br/> | ||
+ | :in Demud honn se ’n Kobb gesengget<br/> | ||
+ | :un ähren Sinn zem Herrn gelengget. <br/> | ||
+ | :Un was bedrifft dän Dunnergodd: <br/> | ||
+ | :Ahngäblich me ’n gesähen hott<br/> | ||
+ | :bie Besse oder Großenridde. <br/> | ||
+ | :En schweren Hahmer hädd’ hä midde, <br/> | ||
+ | :so heert me hier de Liede reden. <br/> | ||
+ | :Me spricht, hä wannert wegg noh Schweden, <br/> | ||
+ | :un alles, wie me heert, ze Fuß. <br/> | ||
+ | :Äs grießt Uch – Bonnifazius. <br/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Bild: Bonifatius 10x.jpg|thumb|450px|left|'''Donar, der germanische Wettergott.''' Die Miniatur aus dem 8. Jh., aufgespürt von Quirinus Quiddenbaum, gilt inzwischen als verschollen. -- Landsiedel, ''Schwarz uff wiß'' (1995), S. 165.]] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | ==Quelle== | ||
+ | |||
+ | * Landsiedel, Lorenz: ''Schwarz uff wiß'' – Eine hessische Chronik in Kasseler Mundart. Hrsg. von Quirinus Quiddenbaum in Verbindung mit Werner Guth. Niedenstein 1995. S. 24 – 29. – Landsiedel und Quiddenbaum sind Pseudonyme von [[Werner Guth]]. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ==Querverweise== | ||
+ | |||
+ | * [[Kasseler Mundart]] | ||
+ | * [[Niederhessische Mundart]] | ||
+ | |||
+ | <metadesc>Bonifatius, Heidenmission in Hessen, Fällung der Donareiche bei Geismar. Gedicht in Kasseler Mundart.</metadesc> |
Aktuelle Version vom 7. Februar 2014, 09:01 Uhr
Bonifatius, „Apostel der Deutschen“, missionierte von 721 an in Hessen. Im Jahre 723 fällte er bei Geismar die Donar-Eiche, eine Massentaufe heidnischer Hessen schloß sich an. – Zu diesem spektakulären Ereignis, seinen Hintergründen und Folgen eine Bildergeschichte in Kasseler Mundart:
Wie de Hessen Chrisden geworrn sinn
Von Lorenz Landsiedel
- Dä kunnt hier sähn uff dissem Bild
- dän Dunnergodd. Hä gigget wild.
- Hä drähcht en Hahmer in sinn’n Hännen,
- dän daht me Dunnerkiel au nennen.
- Bie Geismer war’sch, do wo hä wohnde
- un in ’ner heil’chen Eiche drohnde.
- Vun hier uß sorchde hä vor d’s Wedder
- un vulle Schieren an der Edder.
- Däm Godd ze Dank, däm Godd ze Lohn
- gab’s unner sinner Eichenkron’
- oft Fesderchen mid gählem Bier.
- Uff dissem Bille säht dä’s hier.
- Äs floß das Bier, där Schumm floch uff
- bis in de Eichenkrone nuff.
- Se honn gezecht un honn gesungen,
- bis enn de Auchen iwwergungen.
- Diß es der Bonnifazius.
- En bißchen beese sieht hä uß.
- Äs daht emm’ Buchweh schwer bereiden,
- daß die in Hessen waren Heiden.
- Hä schrebb dem Baabst: „Ich ben bereid
- un willens, Uche Heilichkeid,
- dän kleinen Stamm verstoggder Heiden,
- de Hessen chrisdlich ahnzeleiden.“
- Zerigge schrebb der Baabst: „Minn Sohn!
- Geh du noh Hessen uff Mißjohn,
- bring Chrisdum hinn’, un desderwähchen
- verbliewe ich mid Gruß un Sähchen.“
- Hier sieht me Bonnifaz, dän frummen,
- vun Geismer nuff zer Eiche kummen.
- En Fest war widder moh im Gank
- un alles vuller Iwwerschwank.
- Hä drodd dermank un fung glich ahn,
- mid Worden mächdich druffzuschlahn,
- hä hott geschimbet un gedroht,
- hott au geflucht – Schoggschwerenod.
- Wie sinne Bredicht war verklungen,
- hott Bonnifaz ’ne Axd geschwungen
- imm’ sinnen Kobb im Kreise rimme
- un schluch die Eiche einfach imme
- un sproch: „Dä ahlen Hessenlimmel!
- Schluß jitzt mid uchem Getzenfimmel!
- Hier hilft kinn Krischen, kinn Endlaufen!
- Wasser här – nu wumme daufen!“
- Wie nu der Bonnifaz vullbracht
- sinn Werk, hott hä sich drahngemacht
- un schrebb noh Rom: „O heil’cher Vadder!
- Als Briesder un Berichderstadder
- uß Hessen deile ich Uch midde:
- Ich honn die schlimme Getzensidde
- geroddet uß mid Stumb un Stähle
- un honn gedauft der Hessen vähle.
- Uffällich awer war doch sehr:
- Äs gab gar keine Gähchenwehr,
- wie Chrisdum ich dän Heiden brachde.
- Jo, wie de Lämmerchen so sachde
- honn sä de Daufe ahngenummen,
- sinn fast vun selwer ahngekummen,
- in Demud honn se ’n Kobb gesengget
- un ähren Sinn zem Herrn gelengget.
- Un was bedrifft dän Dunnergodd:
- Ahngäblich me ’n gesähen hott
- bie Besse oder Großenridde.
- En schweren Hahmer hädd’ hä midde,
- so heert me hier de Liede reden.
- Me spricht, hä wannert wegg noh Schweden,
- un alles, wie me heert, ze Fuß.
- Äs grießt Uch – Bonnifazius.
Quelle
- Landsiedel, Lorenz: Schwarz uff wiß – Eine hessische Chronik in Kasseler Mundart. Hrsg. von Quirinus Quiddenbaum in Verbindung mit Werner Guth. Niedenstein 1995. S. 24 – 29. – Landsiedel und Quiddenbaum sind Pseudonyme von Werner Guth.
Querverweise